Артқа«Қауіп төндіретін» энергетика: Алматы ЖЭО жабдықтарының тозуы сыни деңгейге жақын
Sputnik ресми сайтында жарияланған ақпарат бойынша.
Бүгінгі таңда «Алматы электр станциялары» АҚ станцияларындағы негізгі жабдықтардың тозу дәрежесі 78%-дан астамды құрайды.
Жылыту маусымында станциялардың Алматы мен Алматы өңірлерінің тұрғындарын жылу және электр энергиясымен үздіксіз қамтамасыз еткеніне қарамастан, жергілікті ЖЭО-дағы негізгі жабдықтардың тозуына қатысты жағдай сыниға жақын.
Әзірше шыдаймыз
Алматы ЖЭО-3-ке ұйымдастырылған пресс-тур барысында «Алматыэлектр станциялары» АҚ өкілдері өткен күз-қыс маусымы олар үшін біршама ауыр болғанын атап өтті. Дегенмен, күрделі ТЖ мен ақаулар алдын алынды.
«Біздің компания жылыту маусымын сәтті аяқтауда. Жылыту маусымы кезінде біз электр және жылу энергиясын өндіру бойынша барлық шарттық міндеттемелерімізді орындадық. Бізде технологиялық бұзушылықтар болғанына қарамастан, тұтынушыларға электр және жылу энергиясын қамтамасыз етуде шектеулер болған жоқ. Бүкіл жылыту маусымында температуралық толығымен сақталды», - дейді «АлЭС» бас инженері Газиз Измухамбетов.
Оның айтуынша, бұл дер кезінде өткізілген дайындық компаниясының арқасында жүзеге асты. Жөндеуге қажетті тораптар мен агрегаттарды жеткізуді қиындатқан геосаяси оқиғалар да кедергі болмады.
«Бүгін біз 2023-2024 жылдың күзгі-қысқы кезеңіне дайындалып жатырмыз. Жабдықтың бір бөлігі жөндеуден өтті, бір бөлігі жөнделді. Бүгінгі таңда жабдықтардың 20% жөнделді», - деп атап өтті Измухамбетов.
Алайда, Алматыдағы ЖЭО-дағы жағдай мәз емес, өйткені бүкіл Қазақстанда қалыптасқан жағдай сияқты, мұнда да көптеген мәселелер жинақталып қалған. Олар жаңа қуаттарды енгізудің төмен қарқыны мен қолданыстағы генерация көздерінің қауіпсіздік деңгейінің төмендеуіне байланысты.
Шығындармен жұмыс
Сала сарапшыларының айтуынша, жағдайды реттеп, жабдықты қалпына келтіру үшін оларда қаражат жетіспейді. Күрделі жөндеу, күл үйінділерін салу, қайта құру мен жаңғыртуды жүргізу – мұның бәрі қаражатты талап етеді. Бұл іске геосаясат өз ықпалын тигізетіндіктен, барлығы қымбаттауда және оларды сатып алатын жер жоқ.
«Қазір материалдар қымбаттап жатыр, шикізат қымбаттауда. Біздің негізгі шикізатымыз – көмір мен газ. Олардың бағасы өсуде. Материалдардың бағасы өсіп жатыр. Бізде энергияны көп қажет ететін өндіріс бар. Құбырлар негізінен Ресейде, Украинада сатып алынады. Құбырлардың бағасы екі еседен аса көтерілді. Бұл қазіргі уақытта біздің компания үшін қаржылық проблемаларға алып келеді. Қазақстанда мұндай құбырлар шығарылмайды», - деп түсіндіреді Измухамбетов.
Алматы ЖЭО-3 директоры Серик Калиевтің айтуынша, осы жылдар ішінде тарифтерді тежеуге байланысты кәсіпорынның даму және жаңғырту мүмкіндігі болған жоқ. Сондықтан, барлығы тұрақты және үзіліссіз жұмыс істеуі үшін жұмысты тиісті деңгейде ұстау керек болды.
«Қазіргі жабдық ескі болса да, сенімді. Ол жұмыс істейді. Бірақ, егер сіз жүргізуші болсаңыз, оны жүргізген кезде көлікті де ауыстырасыз. Айталық, кез-келген шетелдік машина, қаншалықты жақсы болса да, ол бұзылады. Бөлшектерді ауыстыру керек. Техникалық тұрғыдан, жүріс болған кезде жыл сайын немесе жарты жылда бір рет майды, майлы тығыздағыштарды, редукторларды ауыстыру қажет. Бірақ электр энергиясын өндіру технологиясы өзгерген жоқ, сол күйінде қалды. Оны басқа технологиялық тізбекке ауыстыру, яғни басқа шарлы диірмендерін, диірменді желдеткіштерін және басқаларын орнату – бұл ТЭН-ді қайтадан беру және оған көбірек қаражат салу керек дегенді білдіреді», - деп түсіндірді Калиев.
Сонымен бірге, оның айтуынша, 2026 жылға қарай станцияның ресурсы толығымен таусылады. Дәл осы себепті оны газға көшіру туралы шешім қабылданды.
Жаңа станция - жаңа бағалар?
«АлЭС» бас инженері Газиз Измухамбетов ЖЭО-3 орнында газтурбиналық станция салу - болашақта туындауы мүмкін проблемаларды болдырмаудың бірден-бір мүмкіндігі екендігімен келіседі. Техникалық-экономикалық негіздеме дайын, болжамды мерзімдер анықталды.
«Қазіргі уақытта біз ЖЭО-3 қайта құрудың ТЭН әзірледік. Біз мұнда газ турбиналық технологияларды пайдалана отырып, маневрлік станция салуды жоспарлап отырмыз. Біз бұл станцияны жауып, осы жерде Алматы өңірі мен Қазақстанның оңтүстігін электр энергиясымен қамтамасыз ететін жаңа станция салынады деп жоспарлануда. Бұл шамамен 2026-2027 жылдар. Ескі станция бөлшектеледі», - дейді ол.
Жаңа станцияның құрылысы кезінде тұтынушылар жылусыз қалады ма деген сауалды алдын ала болжаған Измухамбетов барлығы қарастырылғанына сендірді: тұтынушылар ешқандай өзгерістерді күтпейді. Бірақ ЖЭО-ны газға ауыстырғаннан кейін тарифтер қандай болады деген сұрақ әлі ашық күйінде қалып отыр.
«ЖЭО-3-тің газға ауысуына байланысты бағалар қалай өзгеретінін мен қазір айта алмаймын. Бұл жобаның құны толығымен анықталғаннан кейін белгілі болады және ол жанармай бағасы қандай болатынына байланысты. Әрине, баға өседі, өйткені газ көмірге қарағанда қымбатырақ», - дейді «АлЭС» бас инженері.
Неліктен тарифтерді көтеру керек?
Алматы қаласы мен Алматы облысының тұтынушылары үшін электр энергиясын беруді және бөлуді жүзеге асыратын ірі электр энергетикалық компания «Алатау Жарық Компаниясы» АҚ-ның да негізгі жабдықтар мен электр беру желілерінің тозуына байланысты жағдай да мәз емес.
2022-2023 жылдардағы күзгі-қысқы кезеңде ауқымды апаттық өшірулер мен бірінші дәрежелі апаттар болмағанына қарамастан, технологиялық бұзушылықтар орын алды. Негізгі себеп – желілер электр жабдықтарының тозуы. Мұнда да модернизацияға қаражат жетіспейді, сондықтан әзірге қолда бар жабдыққа техникалық қызмет көрсетумен ғана айналысуға тура келеді.
«Бүгінгі күні тозу 93,3%-ды құрап отыр. Өйткені, жабдықты пайдалану мерзімі 25 жылдан аспайды. Ал біздің компаниямыздың құрылғанына 70 жылдан астам уақыт болды. Бізде 50-60 жылдан астам пайдаланып келе жатқан кабельдер бар. Қайта құру 2009-2011 жылдар аралығында басталды. Қазіргі уақытта бізде 30 мың. км-ден астам электр беру желісі бар, қосалқы станция – 205. Бізде қарастырылған бюджет желілерімізді қайта құру мен жаңғыртуға жеткіліксіз», - дейді «Алатау Жарық Компаниясы» АҚ бас инженері Жақсылық Сағынбеков.
Мамандар желілерді жаңғырту мен қайта құруды жүзеге асыруға болатын нақты мерзімдерді, сондай-ақ осы жұмыстардың бағасын нақты айта алмайды. Бұл жұмыстар бірнеше жылдарға созылатынын, ал оған жүздеген миллиард жұмсалатынын ғана айтады.
«Мысалы, тозуды 7%-ға төмендету үшін 2023 жылдан бастап бес жылға шамамен 84 млрд. қаржы қажет», - дейді Сағынбеков.
Ол электр энергиясының тарифтері көтеріле ме, жоқ па деген сауалға жауап бере алмады, бірақ қазіргі жағдайда бұл қажет екенін атап өтті. Мұндай шешім желілерді қайта құру мен жаңғыртуға көбірек қаражат жұмсауға мүмкіндік береді.
Кері байланыс
Telegram
Электр энергияны өшірудің
